Hoofdstuk 3: Het huwelijksfeest

Genoeg over het verleden, laten we feestvieren! De crème de la crème van de maatschappij wacht vol spanning af tot het huwelijksbanket in het Prinsenhof van start gaat. De Bourgondiërs zijn gekend voor hun extravagantie, en dit trouwfeest gaat de geschiedenisboeken in als een van de meest indrukwekkende feesten ooit. De geur van heerlijke pasteien en gebraden vult de straten. Overal zie je exotische dieren: een eenhoorn, een luipaard of zelfs een walvis! Ook meerminnen en -mannen mochten niet ontbreken. Mag het nóg wat spannender? Dan zijn er de riddertornooien, met als hoogtepunt de Wapenpas van de Gouden Boom. Wie goed luistert kan, na 566 jaar, in de straten van Brugge nog steeds de echo’s horen van het feest...

De genodigden Het banket De wapenpas van de Gouden Boom De legende van de Gouden Boom

De genodigden

Niemand wil het feest van de eeuw missen. Alle notabelen van de stad, de Brugse gemeentes en het Brugse Vrije, én het volk vieren mee. De buitenlandse handelaars, verenigd in naties, vergezellen Margaretha bij de intocht. De Catalaanse natie is de oudste, die van de Duitsers of Oosterlingen de grootste. De naties vergaderen eerst in kloosters, maar richten later eigen natiehuizen op. Zo huizen de Genuezen in de Genuese Loge en de Venetianen in Ter Beurse.

De ruiters van het Gulden Vlies begeleiden Margaretha van York naar haar kersverse echtgenoot Karel de Stoute in het Bourgondische Prinsenhof. Meteen volgend op het bruidspaar rijdt Maria van Bourgondië, de elfjarige dochter van Karel de Stoute uit zijn tweede huwelijk met Isabelle van Bourbon.

Het banket

“Je leeft maar één keer”, denken Karel de Stoute en Margaretha van York. Op hun huwelijksbanket worden hele ossen aan het spit geroosterd. Op het menu staan gebraden beren, zwanen, kraanvogels, snoeken, steuren, reebokken en konijnen. Er zijn pasteien, groot genoeg om er vuurspuwers, zangers of zwaardvechters een plaatsje in te geven – in levende lijve! Doe er nog zingende leeuwen en ezels bij, luit spelende everzwijnen en vuurspuwende draken, een griffioen die levende vogeltjes braakt, een kameel, een eenhoorn en een walvis. Je kunt het zo gek niet bedenken! Nu we toch bezig zijn: uit de bek van de walvis komen zingende meermannen en zeemeerminnen… En dat alles in een feestzaal waar het zelfs kon regenen, donderen en sneeuwen. Knettergek!

Zowat alles kwam terecht op de tafels van het banket, behalve… vorken. Die heb je ook niet nodig met een snijder in de buurt. Restjes gooi je op de grond, eten doe je met je vingers. Dop ze alleen niet dieper in de sauskom dan je eerste vingerkootjes – dat is niet fatsoenlijk. Als ‘borden’ werden handgebakken broodkorsten gebruikt. Etensresten, inclusief de broden, werden aan de armen geschonken. Drinken deed men vaak met meerderen uit een beker. Maar verder liep alles vrij beschaafd, zeker in de hogere kringen. Schrokken en met volle mond praten was uit den boze. Je neus snuiten in een servet was not done. Overgeven was dan weer geen schande, al moest dat bij voorkeur een beetje afgelegen gebeuren. En wie een wind moest laten, werd aangeraden om het geluid door hoesten te verhullen.

De wapenpas van de Gouden Boom

Het grote tornooi van de Gouden Boom in 1468 is een totaalspektakel en vormt hét hoogtepunt van de Bourgondische pracht en praal. Ter ere van het huwelijk van zijn broer organiseert Anton van Bourgondië, Groot-Bastaard van Bourgondië, bastaardzoon van Filips de Goede en dus halfbroer van Karel de Stoute, de Wapenpas van de Gouden Boom.

Een wapenpas is een riddertornooi in een theatraal jasje waarbij één ridder het opneemt tegen vele. Alleen de allerhoogste adel betreedt het tornooi in de meest rijkelijk geborduurde wapenrokken, karmijnrode tunieken, hermelijnen vachten… Op de laatste dag van het tornooi vliegen alle ridders op elkaar af, gekleed in violette wapenrokken met daarop een geborduurde gouden boom. Karel de Stoute zelf vecht mee in deze storm van metaal. Dat is hoogst uitzonderlijk, hoewel het voor Karel zelf niet zo verwonderlijk is, als showbink en vechtersbaas pur sang… Margaretha is minder enthousiast en laat het gevecht al snel beëindigen. De Engelse ridder Anthony Woodville wint het tornooi en Jan van Chalon, heer van Arqueil, wint een opgetuigd paard.

Geen wapengekletter zonder de Brugse wapengildes. De Brugse kruisboogschuttersvereniging Sint-Joris is een van de oudste van België. De gilde wordt al in de jaren 1320 vermeld. Tot in de 14de eeuw wordt ze opgeroepen wanneer er oorlog woedt. De lijst van hoofdmannen van de gilde telt enkele ronkende namen als Anselmus Adornes en Lodewijk van Gruuthuuse. De Sint-Sebastiaangilde is de enige vereniging die dateert uit de bloeiperiode van de stad Brugge en tot heden onafgebroken is blijven functioneren. In de stoet wordt de gilde gebracht door de Vrye Archiers van Mynheere Sint-Sebastiaen waarvan de stichtingsoorkonde in 1476 is getekend door Karel de Stoute. De Sint-Michielsgilde, Hallebardiers, komt als georganiseerde gilde al voor in 1444. In de stoet brengen zij zwaardvechtkunsten in een mêlee met Anton van Bourgondië, Jean IV de Chalon Arlay, Anthony Woodwille, Philippe de Crèvecœur, en Adolf van Kleef, de heer van Ravenstein. De colverniers of busseschieters worden in 1517 officieel erkend. Vandaag zijn de genoemde wapengildes nog steeds actief in Brugge.

De legende van de Gouden Boom

Hoe zit het nu precies met het verhaal van de Gouden Boom? Daarvan bestaan er verschillende versies. Er zijn varianten waarbij de bastaard vecht om de gunsten van een heerseres, waarbij hij zijn vrijheid moet winnen, of waarbij hij net de liefde moet winnen van een prinses. Protagonist Anton van Bourgondië begint hoe dan ook telkens op een onbekend eiland en eindigt dan in de handen van een geduchte schoonheid en een dwerg. Een dwerg overigens die zo leep is dat hij zelfs een reus als knecht houdt! Die reus is vastgeknoopt aan een zilveren ketting, die is vastgemaakt aan een Gouden Boom. Anton zal zijn vrijheid nooit terugkrijgen, tenzij hij zich weet te meten met elke ridder op het onbekende eiland. “Breek 101 lansen. Of je ze zelf breekt of ze op jou worden gebroken, maakt niet uit. Deel 101 [sommige bronnen spreken van 131] zwaardslagen uit of incasseer die. Decoreer tot slot de Gouden Boom met de wapenschilden van overwonnen ridders”.

Afhankelijk van de versie wint Anton daarmee de vrijheid, de liefde of de gunsten van de femme fatale Ere: beeldschoon maar gevaarlijk! Het is dit visioen, die droom, die Anton de Groot-Bastaard ter ere van het huwelijk in werkelijkheid wilde omzetten. En dat deed hij! Hij plofte een joekel van een gouden boom op de Markt in Brugge met een memo erbij: “Laat niemand zich verbazen over dit platform, het is een onderneming die nobele harten ontwaakt, ter herinnering aan de zo geëerde Dame van Eer en van het verborgen eiland”.

Meer weten over de stoet?

Hoofdstuk 4